Psychosociale gespreksvoering - 2e druk
Over > Het verhaal achter het boek

Het verhaal achter observatief luisteren

Er zit een verhaal achter de kunst van observatief luisteren. Het is een gedachtegoed dat is ontstaan in mijn lespraktijk. Ik merkte namelijk dat de voor mij vanzelfsprekende opvatting over wat écht goed luisteren is, helemaal niet zo vanzelfsprekend bleek te zijn. Mijn manier van luisteren is klaarblijkelijk bijzonder. Ik ben erop gaan letten en heb geleerd dat het vooral het luisteren naar achterliggende emoties is dat het verschil maakt. Sommige mensen luisteren en verstaan, sommige mensen luisteren en zien, en sommige mensen luisteren en begrijpen. Ze begrijpen waar een mens vandaan komt, ze begrijpen vanuit welke emotie antwoorden worden gegeven, ze begrijpen de pijn die mensen met zich meedragen en ze hebben geen oordeel. Observatieve luisteraars kunnen een mens helpen, niet vanuit hun eigen referentiekader, maar vanuit werkelijk begrip. Dat is een kunst die niet slechts voor een enkeling is weggelegd. Ieder mens, open van geest, kan het leren. Het is een kunst waarin ik jou met behulp van dit boek wil laten delen.

 

Het verhaal gaat zo. Als onderdeel van trainingen op diverse terreinen van de psychologie houd ik bijna altijd een geïmproviseerd rollenspel voor de hele groep. Meestal doe ik dat nadat de deelnemers eerst zelf in kleinere groepen hebben gewerkt, zodat ik mij bij het geïmproviseerde rollenspel kan concentreren op dingen die zij juist lastig vinden. Ik vraag mijn tegenspeler dan zich zo goed mogelijk in te leven in de rol van cliënt, verder te improviseren en mij het moeilijk te maken waar daar aanleiding voor is.

 

Ik merk tijdens die rollenspellen soms dat wat een tegenspeler inbrengt helemaal niet verzonnen is, maar iets waar zij of hij daadwerkelijk mee kampt. Dat voel ik in de regel snel aan. Op een middag, na een lange trainingsdag, merkte ik tijdens zo’n rollenspel weer dat een studente haar eigen verhaal aan het doen was. Na een minuut of vijf kwamen bij haar de tranen: ze voelde zich zo opgelucht omdat ze voor de eerste keer in haar leven het gevoel had dat ze werd gehoord, dat iemand begreep waar ze mee te kampen had en dat diegene geen oordeel over haar had. Waar andere therapeuten dat in meerdere sessies niet voor elkaar hadden gekregen, wist ik dat in enkele minuten te doen.

 

Dat het een mooi compliment was, was tot daaraan toe. Het zette mij vooral aan het denken. Wat is het dat ik dan doe, dat anderen blijkbaar niet doen? Wat maakt dat ik, wanneer ik studenten in een rollenspel observeer, dingen zie die zij niet zien? Wat maakt dat mijn cliënten mij teruggeven dat zij zich gehoord voelen? Ik ben zeker niet helderziend, evenmin alleswetend, dus het moet gaan over vaardigheden die aan te leren zijn. Het enige waar ik een verschil in begon te vermoeden, is dat ik constant bezig ben om de emoties van mijn gesprekspartner op te vangen en daarop te reageren. Ik ben dus niet zozeer geïnteresseerd in wat zij mij vertéllen over hun emoties, maar veel meer in de emoties die ik opvang áchter het gesproken woord. Het zijn de emoties die ik opvang met meer zintuigen dan alleen mijn oren, ik zie ze ook, soms kan ik ze zelfs voelen. Tussen de emoties waarover mensen vertellen en de emoties die ik tegelijkertijd werkelijk ‘hoor’, zit vaak een wereld van verschil. Dit besef was het begin van een zoektocht naar vaardigheden die aangeleerd kunnen worden, zodat mijn studenten die ook kunnen toepassen. Ik ben het observatief luisteren gaan noemen. Het resultaat is in dit boek vastgelegd.

 

Ik ga in dit boek over gespreksvoering diep in op emoties. Voor observatief luisteren is een stevige portie theorie over emotie onontbeerlijk. Pas wanneer je sensitief genoeg bent om op te merken wat er in de beleving van je cliënt gaande is, kun je erop inspelen en biedt observatief luisteren je een enorme verrijking in de basisvaardigheden van gespreksvoering. Het is deze verdieping die ervoor zal zorgen dat je sneller tot diepgang, sneller tot de kern, sneller tot effectieve gesprekken en daarom tot betere hulpverlening zal komen.

Tip: deze website werkt wel op systemen met een smal scherm zoals een smartphone, maar je kunt hem beter gebruiken op een computer of tablet.

Hint: this website does work on a smartphone screen, but we recommend that you use a computer or tablet.